Тэр бүлээхэн зөөлхөн гараараа миний магнайг зөөлхөн илсэн өдрийг энэ амьдралдаа хэзээ ч мартахгүй. Нүднийх нь тунгалгийг хараад бараг л ертөнцийн зах хязгаар руу хэл үггүй алга болмоор санагдаж билээ. Тийм сайхан нүдийг яагаад заавал би гомдол цөхрөлийн нулимсаар дүүргэх ёстой гэж. Би хэзээ ч чадахгүй. Нэгэнт оногдсон хувь тавиланг яах билээ, туулах л ёстой бол гэж өөрийгөө цагаатган бодсон юмсан. Харин тэр нэгэн болзоот өдөр түүнийг би гэрт нь дөхүүлж өгөхөөр хамт явж билээ. Одоо санахад мөрөөрөө л гэртээ харьдаг байсан юм.
-Манайхан цөмөөрөө хөдөө явчихсан гэж тэр их л түгшүүртэй, ядаж байхад сэтгэл нь догдлонгуй хэлэв. Нимгэн ягаан алчуураа хүзүүнээсээ авч гартаа ороогоод, үзүүрийг нь оролдоно. Хацар нь эгдүүтэйгээр улаа бутрахыг харж зогссон би гэнэт ухаан орсон мэт бодолдоо цочоод:
-Чи тэгээд гэртээ ганцаараа хонох юм уу? Айгаад байвал би чамд хань болох уу? хэмээн сандран асуухдаа "бурхан минь толгой дохиосой, бурхан минь толгой дохиосой” гэж дотроо залбирч зогслоо. Одоо санахад шал дэмий бурханд залбирсан юм.
-Тэг л дээ? Би уг нь хамаатныхаа охиныг дуудах гэж байсан юм. Чамайг хань болж хононо гэвэл болихоос гээд хаалгаа нээх үед араас нь эмээнгүйгээр даган орлоо. Ямар гял цал айл вэ? Хана нь алтан цаастай юм. Өмнө нь хэзээ ч ийм баян тансаг газар орж үзээгүй болохоор балмагдаж орхижээ. Гутлаа тайлах гэж хэсэг саатав. Одоо санахад үүднээс нь буцдаг байсан юм.
Тэр аль хэдийдээ амжсан юм бүү мэд. Нимгэн улаан өмд цамцтай өмнө минь зогсож байлаа. Над руу дөхөж ирэхэд нь чухам ямар зүйлтэй жишихийг мэдэхгүй сайхан үнэр тархи толгойг минь нэгмөсөн эзлэн аваад тухлан суух нь тэр. Уруул нь жимсний амттай юм. Бүх юм үнэхээр сайхан байлаа. Үгээр хэлэхийн аргагүй сайхан байлаа. Аз жаргал хамаг биеэр дүүрэн гүйж, цээжинд хашгиран орж ирэхэд түүнийг арай ядан амаараа гадагшлуулж байлаа. Цаг нэгэнт оройтож, гадаа харанхуй болжээ. Гэтэл гэнэт хонх дуугарлаа. Тэр сандран босоод өрөөндөө эргэн орж ирэхдээ:
-Яана, аа, баларсан юм. Аав ,ээж хоёрын унаа саатаад эргээд ирчихлээ. Чи нуугд. Айж сандарсан би орох байх газраа олж ядан сандарч, ээрэн байж, "хаана нуугдах вэ?” хэмээн өрөвдөлтэйгээр шивэгнэв. Ядаж хамаг хувцсаа цаад өрөөнд нь тайлчихсан. Торгон хөнжлөөр нь биеэ нэг юм ороосон болоод зогсож байтал: ”-За, энэ чинь юу болоод байна” гэх сүрлэг дуу гарлаа. Эргэн харвал зах нь сунасан муу цамцыг минь барьчихсан аав, ээж хоёр нь зогсож байв. Тэр ч нүүрээ дараад цонхны хөшиг налан зогсов. Одоо санахад би шууд л орны хөндийд нуугддаг байсан юм.
Бразильд нэг хот байсан юм гэсэн. Нэрийг нь "Эгзэгтэй мөчид алга болох” гэдэг гэнэлээ. Нэг л өдөр далайн давалгаа хотыг нөмрөн авахад яг тэр л мөчид алга болж. Хожим хэдэн жилийн дараа өмнө нь байсан газраасаа ялимгүй баруун хойно гэнэт гараад ирсэн гэдэг. Хот шүү дээ? Байшин барилга, хүн амтайгаа. Тэнд амьдардаг хүмүүс нь ч "эгзэгтэй мөчид алга болох” эрдэмд нэвтэрхий суралцсан байдаг гэнэлээ. Одоо санахад би анхнаасаа л тэр хотод төрдөг байсан юм.
Гэвч "эгзэгтэй мөчид алга болж” чадахгүйгээс хойш яах билээ. Тэр үед аав хууль тогтоол, хэв журам ярин дүрэмдэж гарав. Сонин нь хөөрхий намайг гэмгүй сайхан охиныг нь гэмтээж, гэмт хэрэг үйлдсэн гэх хүнд ялд унагааж, одоо энэ хадам ээж хашгираад л нүүр ам самардахаар сарвалзав. Хөнжлөө алдчихалгүй барих, эсвэл урт улаан хумснаас нүүрээ хамгаалах гэсэн бэрх байдалд орсон надад газар доогуур ч хамаагүй орчихмоор санагдаж байж билээ. Харин тэр инээх, уйлах нь мэдэгдэхгүй дал мөр нь чичигнэж зогссоноо, юу болоогүй мэт эргэн харж, хув хуурай нүд гялалзуулан:
-Аав, ээж өрөөнөөс гар даа? Жаахан тайвшраад учраа олцгооё гэлээ. Тэгээд л аав ээж хоёроо түлхэж орхиод хаалгаа тасхийтэл хаав. Удалгүй дөрвүүлээ өөд өөдөөсөө хараад ширээ тойрон сууцгаалаа. Одоо ч яг ингэж суудаг юм.
-Хүү аль нутгийнх вэ?
-Өвөрхангай.
-Аав, ээж чинь юу хийдэг вэ? Би толгойгоо маажаад ялимгүй зориг орж:
-Хөдөө, малчин.
-За тийм байдаг байж. Оюутан уу? Би энэ удаа бүр чиг зоригтойгоор толгой дохив.
-Миний охинд хайртай юм биз дээ? Ханилан суухаар шийдсэн юм биз дээ? За, яахав байдал нэгэнт ийм болсон болохоор бид хоёр охиноо бодоод та хоёрын саналыг зөвшөөрөхөөр шийдлээ. Би цочирдон балмагдаж, ээрэн түгдчин байж” -Ах, аа юу..., ямар санал...бид хоёр... хайр... гэрлэх... бай...” гэтэл үгийг минь тасалж:
-Маргаашнаас цаад өрөөндөө хамт амьдарна биз. Чи харахад нүдэнд дулаахан хүү юм гэж аав өгүүлэв. Хөдөөний хүүхэд зөв хүмүүжилтэй гэж найдъя гээд нүүрээ үрчилзүүлснээ, яриа дууссан бололтой босоод эрээн халатныхаа хормойг намируулан цаад өрөөгөө чиглэн алхсан билээ. Араас нь ээж тогосны сүүл шиг сагсалзсаар явах замдаа "-харваас хөдөөнийх, яасан хамуурсан толгойтой охин бэ?” хэмээн үглэсээр байсан билээ. Одоо санахад би ээрч мууралгүй шууд л хамаг үгээ хэлчихдэг байсан юм.
Ингээд л Гандангийн дэнжид умгархан хөлсний өрөөнд амьдарч байсан би Зайсангийн аманд шинэхэн харшид залрах болов. Анхандаа юу болоод байгааг сайн ойлгохгүй байлаа. Нэг л өдөр эхнэртэй болчихов. Зүгээр ч нэг эхнэр биш хадам ээжийн амнаас унадаг цөөхөн хэдэн үгийн нэг болох "дээд зиндаа”-ны эхнэртэй болсон юм. Өдөр хичээл тарчихаад би түүнийг машиных нь хажууд хүлээж сууна. Эсвэл тэр харих замдаа намайг номын сангаас очиж авна. Амралтын өдрүүдээр хээр хөдөө гарч, нар салхинд зугаална.
-Би жирэмсэн болчихжээ.
-Юу гэнэ, ээ. Үнэн үү? гэж уулга алдан хашгираад түүнийгээ тэврэн авч эргэлдэн бүжиглэв. Ямар сайхан хэрэг вэ? Шууд л утсаа авч:
-За, аав сайн уу? Хүү нь удахгүй аав болох нь. Та хонь мах бодоорой хэмээн өрөө дүүрэн хашгирав. Эхнэрээ оройхон халамцуухан орж ирэх тоолонд нь түүнийг энх тунх төрөх эсэхэд нь эргэлздэг байлаа. Архи тамхи холилдсон хошуугаараа намайг үнсэж:
-Тэснэ шүү? Тэснэ гээд унаад өгдөг байж билээ. Сэрэхээрээ их л гэмшингүй инээмсэглэж: -Охиноо хар даа? Чамайг яг хуулаад төрчихөж гэхэд нь итгэсэндээ нүдээ янз янз болгож яаж ч хараад шав шар, нов ногооныг л олж хардагсан.
Учир нь тэр анхны болзоот өдрөөс хойш яг долоон сарын дараа охин төрүүлэв. Анх хараад л би бүгдийг шууд ойлгосон юм. Том цэнхэр нүдтэй, шав шар охин байлаа. Гадаад охин байв. Одоо санахад би ” Алив хаана байна. Миний шар охин” гэж дуу алддаггүй л байсан юм.
Өөрөө пад хар юм байж, "миний шар” нь ч юув дээ? Гэвч өдрөөс өдөрт торниж, дэгэж дэрвэж байгаа охиноо хараад заримдаа би "миний охин, миний охин” гэж өөртөө шивнээд түүндээ итгэчихсэн байдаг байлаа. Амьдрал сайхан шүү дээ?
Хадам ээж нэг удаа, аавын толгойг илбээд "эр хүний ухаан, арван гурван мэх гэдэг. Тэр өдөр зөв... эцэггүй хүүхэд... энэ охин... дээд зиндаа... нүдний булай...” гэж ярихыг сонсож билээ. Тэр өдрийн орой би:
- Гадаадад сургуульд явмаар байна.
-Хаашаа...
-Бразиль... "Эгзэгтэй мөчид алга болох” хотод...
-Юу сурах юм.
-Эгзэгтэй мөчид алга болохыг...
-Яв, яв. Тэрчигтээ яваарай. Уйлж гарлаа.
Ийм сайхан нүдийг яагаад заавал би гомдол цөхрөлийн нулимсаар дүүргэх ёстой гэж. Би хэзээ ч чадахгүй. Нэгэнт оногдсон хувь тавиланг яах билээ, туулах л ёстой бол гэж өөрийгөө цагаатган бодсон юмсан. Хажууд охин минь цэв цэнхэр нүдээрээ намайг хараад гараас минь атгав. Сэтгэл зүрхэнд "гинж” шаржигнана.
2012 он
ПҮРЭВХҮҮГИЙН БАТХУЯГ
