Уг нь уулархаг нутгийн хүн харвал толгод л гэсэн үг

Гэтэл энэ бяцхан нутаг ямар баян түүх өгүүлнэ вэ?

Чулуу бүхэн уран зураг

Чулуу бүхэн нь яруу найраг...

Дундговь аймгийн Өлзийт сумын

Дэл -Хенжлийн хад чулууны зураг- түүх

Дэлхийд хосгүй архив гэмээр дэндүү баян...

17км урт, 7км өргөн энэ бяцхан газар

Ямар аугаа ихийг хадгалахаас гадна

Эрт эдүгээгийн олон асуудлыг хөндөх шиг болно.

Мянга мянган жилийн Монголын түүх соёл

Сая сая жилийн амьдралын ул мөр...

Чулуу бүхэн нь түүх, хад бүхэн нь уран зураг.

Капиталист хүний нүдээр харвал алт эрдэнэсийн нутаг

Колоничлогчдын нүдээр харвал арвин баялагийн орон

Эх орончдын нүдээр харвал эгэлгүй нутаг

Эх нутгийнхны нүдээр харвал хэлэх үг олдохгүй ээ.

Баян гэдэг үгийг нь сүүлийн үед орхидог болж

Баян хүүхнүүдийнх гэж тэмээ малаараа баян

Тэр нутгийн нэг хот айл - эмэгтэйчүүдийн нэг арал улс байж

Баян Сандуйн удмын Дэжийн долоон хүүхэн өрх толгойлж

Нэг бууцан дээр амьдардаг байснаас Хүүхнүүдийн хгэдэг нэр гарчээ. Зүгээр нэг хүүхнүүдийнх биш Баян хүүхнүүдийнх байжээ. Баян хүүхнүүдийнх бүр эртний улбаатай... учир нь Өөлдийн-Ойрдын долоон Хүүхнийх гэдэг нь долоогоос есөн үе дамжсан домог түүхтэй юм байна. Нөгөө л Манж Галданбошготын үймээн самууны үеэр нэгэн хүү зугатаж амь гаран энд амьдарч үе удмаа үлдээсэн гэсэн яриа сэтгэлд нэгийг өгүүлж байлаа.
2.
Зохиолч Долгорын Нямаа " Тэнгэрийн хаяа " дурсамжийн номондоо:
"Тэдний хот гэж тэмээ нь хүрэнтэж багширсан газар л харагддаг байв. Манай говьд баян гэж гол төлөв олон тэмээтэй айлыг хэлдэг. Тэгвэл хүүхнүүдийнх тэдний нэг" гэж бичжээ.
Говийн тухай ерөнхий зүйлийг бичээд байгаа юм гэтэл Өмнийн говь аль Эндрюсын үеэс дэлхийн нууц нийгэмлэгийн анхаарал татаж маш олон нууц үйл ажиллагаа явагдсаны дотор өнгөрсөн зуунуудын эхээр массоны олон томчуул энд ажилласан тэрхүү учир битүүлэг үйл явдал хуйвалдааны тухай ер хөндөхгүй байна.
3.
Говь нутгийн хамгийн баялаг зүйл бол хүмүүсийнх нь хүн чанар, хүнлэг сайхан сэтгэл гэж олонтой ярьж ирсэн билээ. Тэр бүхэн өнөөгийн говьд хадгалагдан үлдсэн болов уу. Учир нь Монголын говь дэлхийд гайхагдаж байгаа бөгөөд Оюу Толгой, Таван Толгой, Цагаан суварга нэрийн дор Монголын говийг хэсэгчилэн худалдах, наймаалах, улмаар Монголыг бүхэлд нь худалдан авах хуйвалдаан зохиогдсон. Дэлхийн далд колончлол энд явагдаж байхад 1924 онд Их Монгол улсыг эцэслэн хуваах хуйвалдаан энд эхэлсэн байхад энэ жил түүний 90 жилийг 107 сумын баяр нэрээр тэмдэглэх гэж байна.

 

Энэ тухай үл өгүүлэн өгүүлэх нь: 1990 оны Ардчилал хэмээх аюулт шуурга, зах зээл хэмэээх "мангас"-ын үйл ажиллагаа эхлэхээс өмнө Монголын говьтой холбоотой нэгэн үйл явдал болсныг монголын олон нийт мэдэж байгаа ч цаад учрыг нь ойлгоогүй билээ. Энэ бол зохиолч сэтгүүлч, яруу найрагч Гүрбазарын тусгайлан бэлтгэсэн "Говийн ганц айл" нэвтрүүлэг юм. Энэ бол зүгээр нэг санамсаргүй нэвтрүүлэг биш жинхэнэ шоу, ший жүжиг, өрнөдийн 100 жилийн өмнө бэлтгэсэн заль мэх, дэндүү холоос шидсэн чулуу байлаа. Бид дэндүү гэнэхэн цайлган цагаан байжээ. Энэ ноцтой баримтыг УИХ-ын гишүүн асан Д.Энхтайван анх илчилсэн билээ.

 

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын халхавчин дор тухайн үеийн МАХН-ын Төв Хороотой сэм тохиролцон Монголд дэлхийн энэрэнгүй хүнлэг байгууллагаас олон сая долларын буцалтгүй тусламж өгнө гэж залилан мэхэлж явуулсан. Учир нь барууны болон АНУ-ын секс хувьсгалын үед
жирэмслэлтийн асуудлыг гайхалтай шийдсэн депьеро тариа хэмээх шидэт зүйлийг Рота Шилдүүд, Рок Феллерүүд хийж гайхалтай ихээр үйлдвэрлэх болжээ. Үүнийг хийлгэсэн хэн ч, хэдийд ч, хичнээн хүнтэй ч чөлөөтэй сексдэж болно, тиймээс жирэмслэхээс айх аюулгүй болсон хэмээн хүмүүсийг хуурчээ. Удахгүй том булхай илрэв. Тэр бол хөх, савны хорт хавдрын асуудал дэгдэж, европ болон америк уг тариаг хоёрхон тохиолдолд гэрийн тэжээмэл мал амьтанд, нөгөөх нь галзуугийн болиницын өвчтөнүүдэд ах дүү амраг садангийнх нь зөвшөөрөлтэйгээр хэрэглэхээс бусад тохиолдолд хүнд хэрхэвч хэрэглэж болохгүй хэмээн хоригложээ. Гэтэл сайн эрүүд агуулахад байгаа асар их тариагаа гурав дахь орныхонд гаргах санаагаа хэрэгжүүлж эхлэв.

 

"Говийн ганц айл" нэвтрүүлэгт оролцсон бүх хүн хэнтэй ч унтаж хэвтэж болж байна, хамгийн гол нь жирэмслэлтийг л зогсоох тухай бүр дахиж үр хүүхэд гаргахгүйгээр зогсоох тухай ярьцгаасан байна. Энэ киног монголын ард түмэнд үзүүлж барууны тархи угаалтын бие халаалтыг хийж 1990, 2000 оны их завхайрал чөлөөт сексийн хувьсгалт монголыг бэлтгэхээс гадна олон улсад үзүүлж зэрлэг бүдүүлэг хагас хүн төрхтэй амьтдыг нөгөө шидэт тариагаараа үр удамтай нь устгах мэргэн арга олсноо шагширч дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагийн шугамаар олон сая доллар биш олон сая тариа орж иржээ. Үүнийг 1990-ээд оны үймээн самууны үеэр өрхийн эмнэлэг, олон мянган охид эмэгтэйчүүдийн эмнэлэгээр дамжуулан монголын охид хүүхнүүдэд шахаж амжсан байна. Тэрхүү устгах ёстой говийн эмэгтэйчүүд нь хэн байсан бэ гэвэл эртний домог түүх туульст өгүүлэгддэг амазон эмэгтэйчүүд байжээ. Энхүү эмэгтэйчүүдийг галт зэвсэг хэрэглэн таван зуу мянга орчим хүнийг францын арми устгасан тухай мэдээ байдаг. Гэхдээ амазон эмэгтэй гэдэг нь барууныханы хувьд араатнаас илүү аюултай эмэгтэй гэсэн код бий. Үүнийг нь манайхан одоо ч бас ойлгохгүй байгаа.

 

Амазон эмэгтэйчүүдийг шулмын хаант улс гэж монголын эртний туульст өгүүлдэг. Увс аймгийн нэрт туульч Намилан эрдэмтэн Б.Ринчин, Ц.Дамдинсүрэн нартай нэг биш удаа маргаж байсныг хүү Амьтан нь сонсноо эрдэм шинжилгээний хурал дээр ярьж байсан. Намилан гуай: "Туульс гэдэг бол үнэн түүх юм" гэхэд Б.Ринчин: "түүх бишээ миф домог" гэжхэлж байсан. Мангасын хаант улс гэдэг чинь хүчирхэг эмэгтэйчүүдийн хаант улс байсан. Хүчтэй эр хүнийг барьж ороонд оруулсаныхаа дараа засаж уяад харуул манаагаа болгодог байсан. Түүн шиг аймаар хүчтэй хүн байгаагүй. Түүнийг нь мангас гэж нэрлэдэг байсан. Энэ тухай бодит түүхээс сэдэвлэсэн "Ойрадын түүх" нэртэй 50 боть туульс дотор байсан гэж ярьжээ. Нэрт хоёр эдрэмтэн ч туульсийг бодит явдал түүх гэдэг талаас нь ереөсөө ойлгохгүй байсан. Жангар Гэсэрийн талаар та юу бодож байна бэ гэхэд нөгөө устгасан 50 дэвтэр туульсын дотор байсан гэж хэлсэн байна.

 

Ондоо нэгэн сонин баримт гэвэл эмч Д.Болдсайханы "Гайхамшигт Амазон Монгол бүсгүйчүүд" өгүүлэл юм. Гэхдээ эмч да-хиад л барууны код тархи угаал-тыг ойлгоогүй. Учир нь амазон эмэгтэй гэдэг бол нөгөө л устгах ёстой араатан эмэгтэйчүүд гэж цаад утгаараа бууж байгаа. Барууныхан чимээгүй аборт, чимээгүй бүтүү аллага гэж нэрэлсэн энэ тариаг гөноцит аллагын найдвартай зэвсэг гэж нэрэлсэн. Б.Болдсайхан эмч "Германы судлаачид Говийн цайвардуу цариа, шаргалдуу үстэй охидуудаас цусны шинжилгээ авахад Монгол охины ДНК-г Амазоны хатан хааны ДНК-тай харьцуулж үзэхэд 99,9%-ийн магдлалтай тохирлоо. Эртний сударт өгүүлсэн түүх үнэн болж, эр хүний эрхэнд орж байгаагүй домогт Амазонуудын үр удмыг Монголын Говиос оллоо. Германы төв телевизтэй хамт баримтат кино болгон баримтжуулснаа Герман даяар цацсан нь генетикийн судалгааны хамгийн сүүлийн үеийн дуулиан тарьсан нээлт болон бүх Европийг гайхшруулаад байна." гэжээ. Гайхахаас гадна айх, бас гайхах зэрэгцэж байна.

 

Нэг талаас Говийн эмэгтэйчүүд монголын шилдэг генийг агуулж байгаа юм. Нөгөө талаас Болдсайхан эмч ч нарийн учрыг ойлгоогүй байж болох юм. Ааш муутай, амьдралгүй Амозон эмэгтэй монголд байна гэж барууны телевизээр цацсан нь монголчуудыг устгах мессеж илгээсэн ч байж болзошгүй. Өнөөдөр зөвхөн монголчуудыг биш дэлхийн хүн амын 80 хувийг устгах төсөл нэгэнт бэлэн болсоныг саяхан Германы судлаач Михаэль Моррис мэдэгдсэн. Бас нэгэн сонирхолтой баримт гэвэл "Дэлхийн түүх"-ийг бичсэн Геродотын ном юм. Энэхүү номонд бидний өвөг дээдэс "Скифчүүд" /зарим нь эсгий туургатангууд гэж хялбарчлан ойлгодог/ амазон эмэгтэйчүүдтэй нийлж байгаа тухай бичсэн байна. Нэг өдөр салтай баахан нөхдүүд голоор хөвж орж ирсэн дайсан ирлээ гэж бодоод нум сумаар харавтал эмэгтэйчүүд байсан учраас голоос гаргаж харуул манааны цэрэг тавьж байдаг талаар гардаг." Энэ тухай нарийвчлан судалбал зохино. Учир нь аборген гэж Авсралийн унаган хүн амыг нэрэлсэн шиг монголын хүн амыг мангар генүүд гэж нууцаар нэрлэсэн төдийгүй 52 жилийн дотор нэг ч хөх толбот монгол хүнгүйгээр устгаж Нью-Монгол улсыг байгуулахаар төсөл хэрэг-жүүлж байгаа тухай зарим эх сурвалжууд мэдээлсний дотор 2000 онд Австралийн уул уурхайн сонинд дэлхийн банкны ивээн тэтгэлгээр хэвлэгдсэн Эрднийн Говь өгүүлэл онцгой анхаарал татаж байгаа юм.

 

Монголын говь Саудын арав, Кувет, Катараас баялгаараа хол тасарсан гэдгийг дэлхийн банк нотолсон. Ийм учраас Англи улс Австралид нүүж очиж байсан бол одоо Австали монгол руу нүүх бэлтгэх ажил эхэлсэн. Үүнд эрх баригч МАХН зах зээлд шилжихэд бидэнд үнэт тусламж үзүүлсэн боловч ашигт малтмалын лицензийг улс төр-жүүлж бидний ирээдүйд саад хийх гэж байгаа учраас уг намыг монгол улстай нь цуг татан буулгах явдал гэж бичсэн байна. Монголын говьд болон хөдөө нутагт ямар ч хот сууринг нэмж байгуулахгүй бөгөөд хүн амыг нь тараан байрлуулах хэрэгтэй гэж мэдэгдэж байгаа нь өнөөгийн Оюу Толгой үнэн боло-хыг харуулж байна. Нөгөө талаас 1900 онд эхэлсэн Хартланд нутаг гэсэн тусгай төлвөлөгөө ил тод болов.

 

Гадаад харилцааны яамны үүдэн дээр босгосон "Халуун элгэн нутаг" дууны хөшөө үүний жишээ юм. Германы өндөрлөгөөс Манжуурын өндөрлөг хүртэл Их Монгол улсын алтан нутгийг хувааж авах төлвөлгөө юм. Энэ төлөвлөгөөний хүрээнд дэлхийн 1, 2-р дайн болжээ. Үүнд Герман, Орос хоёр сайн болж болохгүй харин бие биенээ хядаж устгах, Орос Англи хоёр сайн байх тухай нууц төсөл юм. Энэ төслийн хүрээнд өнөөгийн монгол улс Рота Шилдийн гэр бүлийн харьяаны Англи тосгон байх юм. Ард түмэн нь улам ихээр ядуурч үргүйрнэ -үнэгүйднэ. Энэ төслийн золиос монголын алтан говиор эхэлж байна. Юун баяр наадам, биднийг алж хядах, устгах ажиллагаа аль хэдийнээ явагдаад эхэлсэн байна шүү дээ. Чехийн нэрт сэтгүүлч Юлиус Фучик хорих лагерт нас барахдаа "Хүн ардаа сонор сэрэмжтэй байг тун" гэж хэлсэн байдаг. Монголын ард түмэн, миний садан төрөл өө сонор сэрэмжтэй л байг тун.
4.
Баян хүүхнүүдийн үг бас л

Ойрадуудын салаа салбар
Их Монголын минь нэгэн хэсэг

Төрөл төрөгсөд ч юм билүү

Эндээс эрхэм анд Жанливын
Наранцацралт тэргүүтэй олон нэр
бүхий хүмүүс тодорчээ.
Дэл Хөнжилийн чулуун түүх Дэл Хөнжилийн чулуун зураг Дэл Хөнжилийн чулуун шүлэг Дэлхийн түүхийг өгүүлэх шиг боллоо Дахин нэгэн цагт очиж энэ тухай дэлгэрэнгүй бичмээр сэтгэгдэл төрснийг нуух юун.

 

 

Балтын ЭРДЭНЭБААТАР

2014 оны 6-р сарын 16
Улаанбаатар-Алтан тэвшийн хөндий.